Porozumienie Paryskie to historyczny międzynarodowy traktat dotyczący klimatu, przyjęty 12 grudnia 2015 roku podczas 21. Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (COP21) w Paryżu. Jest to pierwsze uniwersalne porozumienie dotyczące klimatu, które ma na celu ograniczenie globalnego ocieplenia. Co oznacza w praktyce i kto do niego przystąpił?
Kluczowe zobowiązania Porozumienia Paryskiego
Najważniejszym założeniem Porozumienia jest ograniczenie globalnego ocieplenia: celem jest utrzymanie wzrostu średniej globalnej temperatury „znacznie poniżej” 2°C powyżej poziomów przedindustrialnych, oraz dążenie do tego, by ograniczyć wzrost do 1,5°C, ponieważ pozwoli to „znacznie zredukować ryzyko związane ze zmianami klimatu”. Ten drugi, bardziej ambitny cel, został włączony w odpowiedzi na apel wielu krajów, które są szczególnie narażone na skutki zmian klimatycznych.
W traktacie zakłada się także:
- Zwiększenie zdolności adaptacji – porozumienie podkreśla konieczność zwiększenia zdolności adaptacyjnych do negatywnych skutków zmian klimatu i promowania odporności klimatycznej oraz niskiej emisji węgla w kontekście zrównoważonego rozwoju.
- Finansowanie – kraje rozwinięte zobowiązały się do dostarczania środków finansowych krajom rozwijającym się, aby pomóc im w walce ze zmianami klimatu.
- Przejrzystość – wprowadzenie systemu przejrzystości, który pozwala monitorować i weryfikować postępy krajów w zakresie realizacji ich zobowiązań.
- Aktualizacja zobowiązań – kraje powinny regularnie – co pięć lat – przedstawiać nowe lub zaktualizowane cele dotyczące redukcji emisji, które mają być coraz bardziej ambitne.
Kto przystąpił do Porozumienia Paryskiego?
Praktycznie wszystkie kraje świata przystąpiły do Porozumienia Paryskiego. W chwili jego przyjęcia, 196 stron (195 krajów plus Unia Europejska) podpisało porozumienie. W ciągu kilku lat wiele z nich ratyfikowało porozumienie, co uczyniło je prawnie wiążącymi dla tych krajów. Warto zauważyć, że choć Stany Zjednoczone początkowo ratyfikowały porozumienie w 2016 roku, w 2017 roku prezydent Donald Trump ogłosił zamiar wycofania się z niego. Jednakże decyzja ta została cofnięta przez prezydenta Joe Bidena w 2021 roku, przywracając członkostwo USA w Porozumieniu Paryskim.
Dlaczego Porozumienie Paryskie jest tak ważne?
Powodów jest wiele. Najważniejsze z nich, to:
- Pierwsze uniwersalne porozumienie – To pierwszy globalny układ dotyczący klimatu, który zobowiązuje niemal wszystkie kraje – zarówno rozwinięte, jak i rozwijające się – do podjęcia działań na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. W przeszłości takie inicjatywy, jak Protokół z Kioto, obejmowały tylko pewne grupy krajów.
- Elastyczność i uczestnictwo: Porozumienie Paryskie oferuje elastyczny system, który pozwala krajom ustalać własne, narodowe cele w zakresie ograniczenia emisji, dostosowane do ich indywidualnych możliwości i okoliczności. Dzięki temu każdy kraj może wnieść swój wkład w walkę ze zmianami klimatycznymi w sposób odpowiedni dla siebie.
- Regularna aktualizacja zobowiązań: Co pięć lat kraje mają przedstawiać nowe lub zaktualizowane cele dotyczące redukcji emisji, które powinny być coraz bardziej ambitne. To mechanizm, który ma zapewnić ciągły postęp w działaniach na rzecz klimatu.
- Wsparcie dla krajów rozwijających się: Porozumienie przewiduje wsparcie finansowe, technologiczne i budowanie zdolności dla krajów rozwijających się, które często mają mniej zasobów do walki ze zmianami klimatycznymi, ale są bardziej narażone na ich skutki.
Przyjęcie Porozumienia Paryskiego wysłało też potężny sygnał do sektora prywatnego – przedsiębiorstw, inwestorów i rynków finansowych na całym świecie o globalnym zobowiązaniu do przejścia na niskoemisyjną i odporną na zmiany klimatyczne gospodarkę. Oprócz działań na rzecz ograniczenia emisji porozumienie podkreśla znaczenie adaptacji do zmian klimatycznych, szczególnie w krajach, które już odczuwają ich skutki.
Globalne ocieplenie to nasza wspólna sprawa
Porozumienie Paryskie to ważny krok w walce z globalnym ociepleniem, ponieważ łączy w sobie polityczne zobowiązania prawie wszystkich krajów świata w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i adaptacji do zmieniającego się klimatu. Jednak jego skuteczność w dużej mierze zależy od woli politycznej i konkretnej realizacji zobowiązań przez poszczególne kraje.